ଗ୍ୟାଷ୍ଟ୍ରୋଇଣ୍ଟେଷ୍ଟାନାଲ୍ ପଲିପ୍ସକୁ ବୁଝିବା: ଏକ ପାଚନ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସାରାଂଶ

୨. ପାକସ୍ଥଳୀ ପଲିପ୍ସର ପ୍ରକାରଭେଦ

ଜିଆଇ ଟ୍ରାକ୍ଟରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପଲିପ୍ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ, ପ୍ରତ୍ୟେକର ଅନନ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଏବଂ କର୍କଟ ବିପଦ ଥାଏ:

• ଆଡେନୋମାଟସ୍ ପଲିପ୍ସ (ଆଡେନୋମାସ୍): ଏଗୁଡ଼ିକ କୋଲନରେ ମିଳୁଥିବା ସବୁଠାରୁ ସାଧାରଣ ପ୍ରକାରର ପଲିପ୍ ଏବଂ ଏଗୁଡ଼ିକ କୋଲୋରେକ୍ଟଲ୍ କର୍କଟ ରୋଗରେ ପରିଣତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରଖେ। ଆଡେନୋମାଗୁଡ଼ିକୁ ଟ୍ୟୁବଲ୍, ଭିଲସ୍ କିମ୍ବା ଟ୍ୟୁବୁଲୋଭିଲସ୍ ଉପପ୍ରକାରରେ ବର୍ଗୀକୃତ କରାଯାଇଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଭିଲସ୍ ଆଡେନୋମାରେ କର୍କଟ ରୋଗର ସର୍ବାଧିକ ଆଶଙ୍କା ଥାଏ।

• ହାଇପରପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ପଲିପ୍: ସାଧାରଣତଃ ଛୋଟ ଏବଂ କୋଲନରେ ସାଧାରଣତଃ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏହି ପଲିପ୍‌ଗୁଡ଼ିକର କର୍କଟ ଆଶଙ୍କା କମ୍ ଥାଏ। ତଥାପି, ବଡ଼ ହାଇପରପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ପଲିପ୍, ବିଶେଷକରି କୋଲନର ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ, ଟିକିଏ ଅଧିକ ବିପଦ ଥାଇପାରେ।

• ପ୍ରଦାହକାରୀ ପଲିପ୍ସ: ସାଧାରଣତଃ କ୍ରୋନ୍ସ ରୋଗ କିମ୍ବା ଅଲସରେଟିଭ୍ କୋଲାଇଟିସ୍ ଭଳି ପ୍ରଦାହକାରୀ ବାଓ୍ବେଲ ରୋଗ (IBD) ଥିବା ଲୋକଙ୍କଠାରେ ଦେଖାଯାଏ, ପ୍ରଦାହକାରୀ ପଲିପ୍ସ ସାଧାରଣତଃ ମୃଦୁ ହୋଇଥାଏ କିନ୍ତୁ କୋଲନରେ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପ୍ରଦାହକୁ ସୂଚାଇପାରେ।

• ହାମାର୍ଟୋମାଟସ୍ ପଲିପ୍ସ: ଏହି ପଲିପ୍ସ କମ୍ ସାଧାରଣ ଏବଂ ପିଉଟ୍ଜ-ଜେଘର୍ସ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍ ଭଳି ଜେନେଟିକ୍ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମର ଅଂଶ ଭାବରେ ହୋଇପାରେ। ଯଦିଓ ସାଧାରଣତଃ ଏହା ମୃଦୁ, କିନ୍ତୁ କେତେକ ସମୟରେ ଏଗୁଡ଼ିକ କର୍କଟ ରୋଗର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ାଇପାରେ।

• ଫଣ୍ଡିକ୍ ଗ୍ଲାଣ୍ଡ ପଲିପ୍ସ: ପେଟରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏହି ପଲିପ୍ସ ସାଧାରଣତଃ ଛୋଟ ଏବଂ ମୃଦୁ ହୋଇଥାଏ। ତଥାପି, ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପ୍ରୋଟନ୍ ପମ୍ପ ଇନହିବିଟର (PPI) ନେଉଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ, ଫଣ୍ଡିକ୍ ଗ୍ଲାଣ୍ଡ ପଲିପ୍ସର ବୃଦ୍ଧି ହୋଇପାରେ, ଯଦିଓ କର୍କଟ ରୋଗର ଆଶଙ୍କା କମ୍ ରହିଥାଏ।

3. କାରଣ ଏବଂ ବିପଦ କାରକ

ଜିଆଇ ପଲିପ୍ସର ସଠିକ୍ କାରଣ ସର୍ବଦା ସ୍ପଷ୍ଟ ନୁହେଁ, କିନ୍ତୁ ଅନେକ କାରଣ ସେଗୁଡ଼ିକର ବିକାଶର ସମ୍ଭାବନାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରେ:

• ଜେନେଟିକ୍ସ: ପଲିପ୍ ବିକାଶରେ ପାରିବାରିକ ଇତିହାସ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ। ଫ୍ୟାମିଲିଆଲ୍ ଆଡେନୋମାଟସ୍ ପଲିପୋସିସ୍ (FAP) ଏବଂ ଲିଞ୍ଚ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍ ଭଳି ଜେନେଟିକ୍ ଅବସ୍ଥା କମ୍ ବୟସରେ କୋଲୋରେକ୍ଟଲ୍ ପଲିପ୍ ଏବଂ କର୍କଟ ରୋଗର ଆଶଙ୍କା ବୃଦ୍ଧି କରେ।

• ବୟସ: 50 ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସ୍କ ଲୋକଙ୍କଠାରେ ପଲିପ୍ସ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ, ବୟସ ସହିତ ଆଡେନୋମାଟସ୍ ପଲିପ୍ସ ଏବଂ କୋଲୋରେକ୍ଟଲ୍ କର୍କଟ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ।

• ଜୀବନଶୈଳୀର କାରଣ: ଲାଲ କିମ୍ବା ପ୍ରକ୍ରିୟାକୃତ ମାଂସରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଖାଦ୍ୟ, ସ୍ଥୂଳତା, ଧୂମପାନ ଏବଂ ଅତ୍ୟଧିକ ମଦ୍ୟପାନ ପଲିପ୍ ଗଠନର ବିପଦ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଜଡିତ।

• ପ୍ରଦାହଜନକ ଅବସ୍ଥା: କ୍ରୋନ୍ସ ରୋଗ ଏବଂ ଅଲସରେଟିଭ୍ କୋଲାଇଟିସ୍ ଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଜିଆଇ ଟ୍ରାକ୍ଟରେ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରଦାହ, ପଲିପ୍ ବିକାଶରେ ଯୋଗଦାନ କରିପାରେ।

• ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର: ନନ୍-ଷ୍ଟେରୋଏଡାଲ୍ ଆଣ୍ଟି-ଇନ୍ଫ୍ଲାମେଟରୀ ଡ୍ରଗ୍ସ (NSAIDs) ଏବଂ PPI ଭଳି କିଛି ଔଷଧର ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ବ୍ୟବହାର, କିଛି ପ୍ରକାରର ପଲିପ୍ ହେବାର ଆଶଙ୍କାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ।

୪. ପାକସ୍ଥଳୀ ପଲିପ୍ସର ଲକ୍ଷଣ

ଅଧିକାଂଶ ପଲିପ୍, ବିଶେଷକରି ଛୋଟ ପଲିପ୍, ଲକ୍ଷଣହୀନ। ତଥାପି, କିଛି ସ୍ଥାନରେ ବଡ଼ ପଲିପ୍ କିମ୍ବା ପଲିପ୍ ଲକ୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ, ଯେଉଁଥିରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ:

• ମଳଦ୍ୱାର ରକ୍ତସ୍ରାବ: କୋଲନ କିମ୍ବା ମଳଦ୍ୱାରରେ ପଲିପ୍ ଯୋଗୁଁ ମଳରେ ରକ୍ତ ଆସିପାରେ।

• ଅନ୍ତନଳୀ ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ: ବଡ଼ ପଲିପ୍ କୋଷ୍ଠକାଠିନ୍ୟ, ଝାଡ଼ା କିମ୍ବା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଖାଲି ହେବାର ଅନୁଭବ କରାଇପାରେ।

• ପେଟ ଯନ୍ତ୍ରଣା କିମ୍ବା ଅସ୍ୱସ୍ତି: ଯଦିଓ କ୍ୱଚିତ୍, କିଛି ପଲିପ୍ ଜିଆଇ ଟ୍ରାକ୍ଟରେ କିଛି ଅଂଶକୁ ଅବରୋଧ କଲେ ହାଲୁକାରୁ ମଧ୍ୟମ ପେଟ ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୋଇପାରେ।

• ରକ୍ତହୀନତା: ସମୟ ସହିତ ଧୀରେ ଧୀରେ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେଉଥିବା ପଲିପ୍ସ ଲୌହ-ଅଭାବ ରକ୍ତହୀନତା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ, ଯାହା ଥକ୍କାପଣ ଏବଂ ଦୁର୍ବଳତା ଆଣିଥାଏ।

ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରାୟତଃ ସୂକ୍ଷ୍ମ କିମ୍ବା ଅନୁପସ୍ଥିତ ଥିବାରୁ, ନିୟମିତ ସ୍କ୍ରିନିଂ, ବିଶେଷକରି କୋଲୋରେକ୍ଟଲ୍ ପଲିପ୍ ପାଇଁ, ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଚିହ୍ନଟ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ।

୫. ଗ୍ୟାଷ୍ଟ୍ରୋଇଣ୍ଟେଷ୍ଟାନାଲ୍ ପଲିପ୍ସର ନିର୍ଣ୍ଣୟ

ଅନେକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଉପକରଣ ଏବଂ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବିଶେଷକରି କୋଲନ ଏବଂ ପେଟରେ ଜିଆଇ ପଲିପ୍ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିବ:

• କୋଲୋନୋସ୍କୋପି: କୋଲୋନୋସ୍କୋପି ହେଉଛି କୋଲୋନୋସ୍କୋପିରେ ପଲିପ୍ ଚିହ୍ନଟ ଏବଂ ଅପସାରଣ ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପଦ୍ଧତି। ଏହା କୋଲୋନ ଏବଂ ମଳାଶୟର ଆସ୍ତରଣର ସିଧାସଳଖ ଦୃଶ୍ୟକରଣ ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦିଏ, ଏବଂ ଯେକୌଣସି ପଲିପ୍ ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମୟରେ ଅପସାରଣ କରାଯାଇପାରିବ।

• ଉପର ଏଣ୍ଡୋସ୍କୋପି: ପେଟ କିମ୍ବା ଉପର ଜିଆଇ ଟ୍ରାକ୍ଟରେ ପଲିପ୍ ପାଇଁ, ଏକ ଉପର ଏଣ୍ଡୋସ୍କୋପି କରାଯାଏ। ଖାଦ୍ୟନଳୀ, ପାକସ୍ଥଳୀ ଏବଂ ଗ୍ରହଣୀ ଦୃଶ୍ୟମାନ କରିବା ପାଇଁ ମୁହଁ ମାଧ୍ୟମରେ କ୍ୟାମେରା ସହିତ ଏକ ନମନୀୟ ଟ୍ୟୁବ୍ ପ୍ରବେଶ କରାଯାଏ।

• ସିଗ୍ମଏଡୋସ୍କୋପି: ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କୋଲନର ତଳ ଅଂଶ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଏ, ଯାହାକୁ ସିଗ୍ମଏଡ୍ କୋଲନ୍ କୁହାଯାଏ। ଏହା ମଳଦ୍ୱାର ଏବଂ ତଳ କୋଲନରେ ପଲିପ୍ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରେ କିନ୍ତୁ ଉପର କୋଲନ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚିପାରେ ନାହିଁ।

• ମଳ ପରୀକ୍ଷା: କିଛି ମଳ ପରୀକ୍ଷା ପଲିପ୍ସ କିମ୍ବା କୋଲୋରେକ୍ଟଲ୍ କର୍କଟ ସହିତ ଜଡିତ ରକ୍ତ କିମ୍ବା ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଡିଏନଏ ମାର୍କରର ଚିହ୍ନ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିବ।

• ଇମେଜିଂ ପରୀକ୍ଷା: CT କୋଲୋନୋଗ୍ରାଫି (ଭର୍ଚୁଆଲ୍ କୋଲୋନୋସ୍କୋପି) କୋଲନ ଏବଂ ମଳଦ୍ୱାରର ବିସ୍ତୃତ ପ୍ରତିଛବି ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ। ଯଦିଓ ଏହା ପଲିପ୍ସକୁ ତୁରନ୍ତ ଅପସାରଣ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ ନାହିଁ, ଏହା ଏକ ଅଣ-ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ବିକଳ୍ପ ହୋଇପାରେ।

୬. ଚିକିତ୍ସା ଏବଂ ପରିଚାଳନା

ଜିଆଇ ପଲିପ୍‌ର ଚିକିତ୍ସା ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରକାର, ଆକାର, ସ୍ଥାନ ଏବଂ ମାଲିଗ୍ନାନ୍ସିର ସମ୍ଭାବନା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ:

• ପଲିପେକ୍ଟୋମି: କୋଲୋନୋସ୍କୋପି କିମ୍ବା ଏଣ୍ଡୋସ୍କୋପି ସମୟରେ ପଲିପ୍ ଅପସାରଣ ପାଇଁ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସବୁଠାରୁ ସାଧାରଣ ଚିକିତ୍ସା। ଛୋଟ ପଲିପ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ନେୟାର କିମ୍ବା ଫୋରସେପ୍ସ ବ୍ୟବହାର କରି ବାହାର କରାଯାଇପାରିବ, ଯେତେବେଳେ ବଡ଼ ପଲିପ୍‌ଗୁଡ଼ିକୁ ଅଧିକ ଉନ୍ନତ କୌଶଳ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇପାରେ।

• ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ମାଧ୍ୟମରେ ଅପସାରଣ: ଯେଉଁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପଲିପ୍ ବହୁତ ବଡ଼ ହୋଇଥାଏ କିମ୍ବା ଏଣ୍ଡୋସ୍କୋପି ଦ୍ୱାରା ଅପସାରଣ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ, ସେଠାରେ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇପାରେ। ଜେନେଟିକ୍ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍ ସହିତ ଜଡିତ ପଲିପ୍ ପାଇଁ ଏହା ଅଧିକ ସାଧାରଣ।

• ନିୟମିତ ତଦାରଖ: ଏକାଧିକ ପଲିପ୍, ପଲିପ୍ ର ପରିବାର ଇତିହାସ, କିମ୍ବା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜେନେଟିକ୍ ଅବସ୍ଥା ଥିବା ରୋଗୀଙ୍କ ପାଇଁ, ନୂତନ ପଲିପ୍ ପାଇଁ ତଦାରଖ କରିବା ପାଇଁ ନିୟମିତ ଅନୁସରଣ କୋଲୋନୋସ୍କୋପି ସୁପାରିଶ କରାଯାଏ।